تاریخ
استان البرز سی و یکمین استان ایران است. در جلسه هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۸ لایحه تأسیس این استان تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد. در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ 7/4/1389 استان البرز به‌طور رسمی شکل گرفت. در این طرح پیشنهادی کرج به عنوان مرکز استان در نظر گرفته شده‌ است.
این شهر در ۲۰ کیلومتری غرب تهران و در حوزه استحفاظی استان تهران قرار گرفته بود که با جمعیتی بالغ بر ۱٬۶۱۴٬۶۲۶ نفر، چهارمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب می‌گردد. نام این استان از رشته‌کوه البرز گرفته شده‌است که بخش مهمی از آن از شمال این استان می‌گذرد. در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۸۹ با حضور وزیر کشور، استانداری البرز رسماً شروع به فعالیت نمود. عیسی فرهادی به‌عنوان نخستین استاندار البرز انتخاب شده‌بود. آیت الله خامنه ای درمهرماه ۱۳۹۲ آیت الله سید محمد مهدی حسینی همدانی را به عنوان اولین نماینده ولی فقیه در استان البرز انتخاب کرد.

---

جغرافیا
استان البرز با وسعتی معادل 5284 کیلومتر مربع و با در بر داشتن  3/0 درصد از پهنه ایران سرافراز، در سال 89  تاسیس گردید . این استان دارای 6 شهرستان ، 13  بخش ، 17 شهر ، 29 دهستان و 254 روستا است و بر اساس آمار 1395 دارای جمعیتی برابر 2712400 نفر که معادل 4/3 درصد جمعیت کشور می باشد.
استان البرز رتبه دوم کشور را در میزان خالص مهاجرت با رقم 1/4 درصد و رتبه اول مهاجران وارد شده را با میزان 9/7 درصد به خود اختصاص داده است.
پس از استان تهران دومین استان پر تراکم جمعیتی کشور می باشد.  93 درصد از جمعیت استان البرز را شهرنشینان شکل داده اند و مابقی جمعیت استان در روستاها سکنی دارند و 2/92 درصد از این جمعیت با سواد هستند.

---

شهرستان‌های استان البرز
شهرستان کرج (به مرکزیت شهر کرج)قدیمی‌ترین شهرستان این استان است که در سال ۱۳۳۳ تشکیل شد و از ۱۳۳۳ تا ۱۳۶۸ شامل کل استان کنونی و از ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۱ شامل کل حوزه انتخابیه کرج می‌شد، این شهرستان هم‌اکنون شامل دو بخش به نام‌های مرکزی و آسارا است.
 شهرستان ساوجبلاغ (به مرکزیت هشتگرد) در سال ۱۳۶۸ از شهرستان کرج منفک شد و دو شهرستان نظرآباد (تا سال ۱۳۸۱)و طالقان (تا ۱۳۸۹) سابقاً جزء این شهرستان بوده‌اند، سه بخش مرکزی ،چهارباغ و چندار این شهرستان را شامل می‌شوند.
شهرستان نظرآباد (به مرکزیت شهر نظرآباد) در سال ۱۳۸۱ از شهرستان ساوجبلاغ جدا شد و شامل بخش‌های مرکزی و تنکمان می‌شود.
شهرستان طالقان (به مرکزیت شهر طالقان)در سال ۱۳۸۹ از ساوجبلاغ منتزع شد و شامل بخش‌های مرکزی و بالا طالقان می‌شود.
 شهرستان اشتهارد (به مرکزیت شهر اشتهارد)در سال ۱۳۹۱ از کرج مستقل شد و شامل بخش‌های مرکزی و پلنگ‌آباد می‌گردد.
شهرستان فردیس (به مرکزیت شهر فردیس) در سال ۱۳۹۲ از فرمانداری کرج استقلال یافت و شامل بخش‌های مرکزی و مشکین دشت می‌گردد.

---

بزرگان البرز
 نمی توان از نهضت مشروطیت ایران زمین سخنی به میان آورد و از شیخ هادی نجم آبادی نگفت .نمی توان دکتر محمد مصدق نخست وزیر دولت ملی ایران را در البرز ندید . نمی توان از نو اندیشی دینی گفت ، خواند و نوشت و آیت الله سید محمود طالقانی» ابوذر زمان» را از یاد برد . نمی توان از جریان روشنفکری متعهد به ملت یاد کرد و نام جلال آل احمد را بر زبان نیاورد . مگر می توان از اندیشه دینی ، فقاهت و رسالت علمای دین سخن به میان آورد و از شیخ محمد تقی برغانی، مشهور به شهید ثالث نگفت.  مگر می توان از هنر خوشنویسی آمیخته به حکمت شرق سخن به میان آورد و از میر خانی ها و امیر خانی ها و درویش عبدالمجید طالقانی سخن به میان نیاورد . 

استان پر صلابت البرز، تمدنی نه هزار ساله محوطه ازبکی را در خود جای داده است و آثار مکشوفه تپه خوروین و موشه لان در ورودی موزه ایران باستان، شناسنامه ای گویا برای تاریخ و تمدن این سرزمین است . این دیار نه تنها از علم بهره ها برده، نام آوران فرهنگ اندیشه و هنر را در خود پرورانده و سلحشوران غیرتمندی برای دفاع از کیان این ملک و ملت را در آغوش خود به بالندگی رسانده است بلکه از نعمت خدادادی طبیعت زیبا و مفرح نیز بهره ها دارد.

---

اقلیم
ارتفاعات البرز مهمترین نقش را در شکل گیری اقالیم استان بعهده دارند استان البرز در فصول سرد سال متاثر از سیستم های شمالی و شمال غربی و غربی به ویژه جنوب غربی بوده و ریزش های آن متاثر از فعالیت این سیستم ها می باشند. بارندگی های این منطقه از ماههای آبان وآذر آغاز وتا اواسط اردیبهشت ماه ادامه می یابد.
 
استان البرز از نظر اقلیمی دارای تنوع زیادی می باشد به گونه ایی که از اقلیم بیابانی در قسمتهای جنوبی شروع و تا اقلیم های نیمه مرطوب و مرطوب در قسمتهای شمالی ادامه پیدا می کند.

با توجه به موقعیت عمومی استان می توان بیان نمود که شدید ترین تضاد آب و هوایی شمالی– جنوبی یعنی اقلیم مرطوب و نیمه مرطوب در شمال و در مقابل اقلیم نیمه خشک و بیابانی در جنوب استان دیده می شود.

---

اقتصاد
تولیدکنندگان گل رز در استان البرز
تنوع آب و هوایی و قرار گرفتن استان البرز در ارتفاع بالای هزار و ۳۰۰ متر باعث تولید سالانه ۱۲ میلیون گل رز، با گلبرگ‌های بزرگ و با ماندگاری بالا شده‌است، این استان در مرداد ۱۳۹۱، ۱۳ هکتار گلخانهٔ ایران را به خود اختصاص داد، این استان با ۲۵ واحد گلخانه‌ایی در ۱۳ هکتار انواع گل رز را در ۱۶ رنگ مختلف تهیه و تولید می‌کند، استفاده از روش‌های هیدروپونیک و بکارگیری شبکه آبیاری تحت فشار از جمله برنامه‌هائی است که به گلخانه داران برای کشت با کیفیت‌تر و بیشتر گل‌های رز پیشنهاد شده‌است. استفاده از جدیدترین شبکه‌های کشت مدرن، اتوماسیون دما و آبیاری سیستماتیک گلخانه، از شاخصه‌های گلخانه‌های کشت گل رز در استان البرز است که تا حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد در مصرف انرژی در مقایسه با دیگر گلخانه‌ها کاهش مصرف دارد و در گلخانه‌های استان با بکارگیری از روش‌هایی بیش از ۹۵ شاخه گل در هر مترمربع تولید می‌شود.
از این استان سالانه یک میلیون شاخه گل رز به کشورهای تاجیکستان، گرجستان و عراق صادر می‌شود.
استان البرز خطه ای ارزشمند از سرزمین ایران است که از قدیم الایام مهد مراکز علمی، پژوهشی و تحقیقاتی همچون موسسه سرم سازی رازی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، پژوهشگاه مواد و انرژی ، موسسات تحقیقاتی پرشمار در حوزه کشاورزی بوده وامروز هم 147 شرکت دانش بنیان را در خود جای داده است و توانسته رتبه چهارم کشوری را در فعالیت استارت آپ ها به خود اختصاص دهد.

---

اماکن مذهبی مشهور

• امامزاده طاهر(ع)

امامزاده طاهر از بناهای شاخص مذهبی در استان البرز و شهر کرج است. این بنای متعلق به دوره صفویه بوده و از زیارت‌گاه‌های مشهور این شهر به شمار می‌رود.
این مکان در مسیر اتوبان کرج - قزوین بعد از پل مهرشهر واقع است. در قسمت شرقی شهرک دریا و شمال باغ سیب مهرشهر و در حریم شمالی راه‌آهن کرج – قزوین واقع شده و راه دسترسی به آن از حریم راه فرعی آزادراه است. بخشی از بنای فوق متعلق به دوره صفویه و بخش دیگر آن مربوط به دوره معاصر است.
ساختمان قدیم بقعه به علت فرسودگی بنا و انفکاک دیوارها در سال ۷۴ تخریب و ساختمان جدید با طرحی زیبا و در مساحت ۱۴۰۰ متر مربع بنا گردیده که دارای یک گنبد خانه، دو شبستان زنانه و مردانه، دو رواق شمالی و جنوبی، دو گل‌دسته و یک ایوان الحاقی زیباست. ضریح جدید در سال ۷۹ که به شکل سنتی ساخته شده نصب گردید. پارک و فضای بازی کودکان به مساحت شش هزار متر مربع در ضلع جنوبی حرم نمایی زیبا به آن بقعه بخشیده‌است.
گنبد بلند و نوساز و زیبایی دارد که مربوط به صحن و سرای امامزاده طاهر است. تأسیسات و بناهای قبلی امامزاده که کاملاً تخریب شده بود توسط اداره اوقاف نوسازی شده‌است.
در قبرستان این امامزاده مشاهیر بزرگی به خاک سپرده ‌شده‌اند.

• امامزاده حسن(ع)

مکان این امامزاده نزدیک به کاروانسرای شاه‌عباسی در بلواری به همین نام در شهر کرج واقع است. امامزاده حسن از نوادگان موسی کاظم می‌باشد.

• امامزاده محمد(ع) و سکینه خاتون(س)

به اعتقاد اهالی خفته در این مزار امامزاده سیدمحمد از نوادگان امام موسی کاظم (علیه السلام) می باشد.
برخی نیز امامزاده محمد را از نوادگان امام جعفرصادق (علیه السلام) دانسته اند و معتقدند که امامزاده جعفر، احمد و عبدالله (علیهم السلام) از برادران وی هستند که این ادعا با برخی از کتب انساب سازگار است.
علامه نسابه ابن طبا طبا از اعلام قرن پنجم ضمن واردین سادات از نسل امام جعفرصادق (علیه السلام) می نویسد: حمزه بن حسن بن محمد بن حسین بن محمد بن علی العریضی ابن امام جعفرصادق (علیه السلام) در شهر ری سکونت داشته است. او در این شهر دارای فرزندانی بود که اسامی آنها عبارتند از جعفر، عبیدالله، احمد، عیسی، علی، نصر، محمد، عبدالله و اسحاق بود. بنابراین می توان احتمال داد که سیدمحمد حصارک کرج، همین محمد بن حمزه بن حسن بن محمد بن حسین بن محمدبن علی العریضی است که با شش واسطه نسب به امام جعفر صادق (علیه السلام) می رساند و در گذشته نیمه نخست قرن پنجم هجری است.

---

جاذبه‌های گردشگری استان البرز

• تپه ازبکی

تپه ازبکی / شهرستان نظرآباد / بخش شهرک سیدجمال الدین اسدآبادی
تپه ازبکی مربوط به هزاره۴ پیش از میلاد است و در شهرستان نظرآباد، ۷ کیلومتری نظرآباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ مهر ۱۳۵۲ با شماره ثبت ۹۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.  

•  باغ لاله‌های گچسر

باغ لاله‌ها مجموعه‌ای یک هکتاری است که در بخش آسارا واقع در استان البرز و در کیلومتر ۵۴ جاده کرج چالوس و کمی قبل تر از پیست اسکی دیزین قرار دارد، باغ لاله‌های کرج دارای انواع مختلفی از گونه‌های لاله جهان است، این باغ در سال ۱۳۶۰ احداث گردید و همه ساله تعداد کثیری از گردشگران داخلی و خارجی از این باغ بازدید به عمل می‌آورند.
 

•    کاخ سلیمانیه

کاخ سلیمانیه مربوط به دوره قاجار بوده و امروزه در محوطه دانشکده کشاورزی کرج واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۲۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. در مجاورت این کاخ برج چهار طبقه‌ای متعلق به دوران صفویه موجود بوده که اکنون تنها طبقه همکف آن باقی مانده‌است.

• کاخ شمس

کاخ مروارید یا کاخ شمس، کاخی در بلوار ارم مهرشهر کرج، واقع در استان البرز است که در سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ با زیربنای ۲۵۰۰ متر برای زندگی شمس پهلوی ساخته شد. سازه اصلی و طرح کاخ به شکل یک سفره‌ماهی است که صدفی آن را دربرگرفته‌است. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

•  باغ پرندگان کرج

باغ پرندگان چهارباغ که با نام باغ پرندگان کرج نیز شناخته می‌شود، بهترین گزینه برای کسانی است که به طبیعت و تماشای گونه‌های مختلف پرندگان علاقه دارند. با حدود ۱۰ هزار متر مربع مساحت در چند طبقه، در این باغ می‌توان از گونه‌های در حال انقراض گرفته تا پرندگان آبزی، کنار آبزی، شکاری، طوطی و کبوترها را تماشا کرد. باغ پرندگان چهارباغ از نظر تعداد پرنده و محیط در خاورمیانه رتبه‌ی اول را دارد.

• غار یخ‌مراد

غار یخ مراد در آزادبر مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان کرج، بخش مرکزی، ۴ کیلومتری جنوب گچسر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
این غار دربالای روستای کهنه ده در منطقه گچسر و جاده چالوس واقع شده و از جاذبه‌های طبیعی استان البرز می‌باشد. ارتفاع این غار از سطح دریا در حدود ۲۶۴۰ متر می‌باشد و دهانه این غار سه متر پهنا و هشت متر ارتفاع دارد. در ماه‌های اسفند و فروردین، قندیل‌های بسیار زیبای غار در بهترین وضعیت به سر می‌برند.

• سنقرآباد (ساوجبلاغ)

سنقرآباد روستایی سرسبز و خوش آب و هوا با بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت و در غرب کرج (استان البرز) واقع شده. وجود بقعه متبرکه امام زاده بی بی سکینه خاتون از نوادگان جعفر صادق در روستا و وجود درخت چنار با عمر تقریبی ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال قدمت و درختان پر بار میوه از جاذبه‌های این روستا است. لهجه و زبان شیرین و اصیل کرجی زبان مردم بومی این روستا است. محصولات کشاورزی= آلو زرد. آلو شابلون. سیب. هلو. شلیل و شبرنگ. انگور. گردو و ... معروفترین محصول = آلو شابلون سنقرآبادی سنقرآباد (ساوجبلاغ)، روستایی از توابع بخش چهارباغ شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز ایران است.

•  قلعه احمدآباد (مصدق)

سنقرآباد روستایی سرسبز و خوش آب و هوا با بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت و در غرب کرج (استان البرز) واقع شده. وجود بقعه متبرکه امام زاده بی بی سکینه خاتون از نوادگان جعفر صادق در روستا و وجود درخت چنار با عمر تقریبی ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال قدمت و درختان پر بار میوه از جاذبه‌های این روستا است. لهجه و زبان شیرین و اصیل کرجی زبان مردم بومی این روستا است. محصولات کشاورزی= آلو زرد. آلو شابلون. سیب. هلو. شلیل و شبرنگ. انگور. گردو و ... معروفترین محصول = آلو شابلون سنقرآبادی سنقرآباد (ساوجبلاغ)، روستایی از توابع بخش چهارباغ شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز ایران است.

 

• تپه مردآباد (ماهدشت)

تپه مردآباد (ماهدشت) مربوط به هزاره ۵ تا هزاره سوم قبل از میلاد است و در شهرستان کرج مردآباد، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

• سد امیرکبیر(سد کرج)

سد امیرکبیر که سد کرج هم نامیده می‌شود، بر روی رودخانه کرج در شمال شهر کرج و در ۲۵ کیلومتری جاده کرج به چالوس قرار دارد.  این سد، اولین سد چندمنظوره کشور ایران، و یکی از منابع تأمین آب شهر تهران می‌باشد. دریاچه این سد، یکی از مراکز طبیعی مهم پرورش ماهی‌های قزل‌آلای رنگین‌کمان و قزل‌آلای خال‌قرمز و ماهی سفید و ماهی سیاه است.

• کاروانسرای شاه‌عباسی (کرج)

کاروانسرای شاه‌عباسی کرج بنایی سنگی-آجری مربوط به دوران صفویه است که در شهر کرج در استان البرز و در سمت جنوب شرقی میدان شاه عباسی جای گرفته‌است. این کاروانسرای تاریخی در ۲۲ فروردین ماه سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. مساحت کلی آن ۶,۰۰۰ مترمربع است و مساحت زیربنای آن ۲,۵۰۰ مترمربع است.
بنای کاروانسرای شاه‌عباسی کرج همانند دیگر کاروانسراهای دوره صفوی، در شکل ساخت، دارای قاعده‌ای یکسان نیست. بنای این کاروانسرا مربع شکل است که مساحت کلی آن ۶,۰۰۰ مترمربع است و مساحت زیربنای آن ۲,۵۰۰ مترمربع است.